27 juin 2016

Tham nhũng quyền lực

Nguyễn Vạn Phú


Nói đến tham nhũng phn đông mi người nghĩ ngay đến tin - vàng - đô la, nhng món có th trao tay nhanh chóng d dàng. Chính vì thế mi có người đ ngh t nay ch in tin có mnh giá nh, dưới 20.000 đng như mt bin pháp chng tham nhũng! 

Tuy nhiên, chính tham nhũng quyn lc mi là mt dng tham nhũng ph biến nht, nhiu tng nc nht và cũng khó chng nht.
 


Trong các v vic cha b nhim con hay nói cho đúng cha to điu kin đ con được b nhim vào nhng v trí ri cũng có quyn lc thì dù cho có đúng quy trình, dù lut pháp chưa lường hết đ ngăn chn thì các v vic như thế chính là biu hin ca s tham nhũng quyn lc. 

Cán b nhà nước, bt kỳ cương v nào, cũng được Nhà nước trao cho mt s quyn lc đ hành x chc trách Nhà nước giao phó. Bt kỳ ai lm dng cái quyn lc đó đ tư li, s dng cái quyn lc đó không cho công vic mà cho chính bn thân mình hay gia đình mình, người đó đang tham nhũng quyn lc. 

Và trong thc tế đâu ch có chuyn lm dng quyn lc mt cách trc tiếp, d b phát hin. Cnh sát giao thông thi pht người vi phm lut giao thông nhưng b túi vài trăm ngàn ch không lp biên bn là mt dng tham nhũng quyn lc cò con, d b phát hin. Phc tp hơn s có s đi chác đ quyn lc được ban phát cho mt bên nhìn qua thì không hưởng li gì nhưng s được đi li đ t mt nơi khác quyn lc li ban phát mt cách “vô hi”. Hai cái “vô hi” như thế ri s t “cân đi” li ích cho nhau - t đó mi đ ra nhóm li ích! 

Chính vì thế con đường cha b nhim cho con ch là mt bước trên đi l tham nhũng quyn lc gián tiếp; nó có th đơn gin là s c phiếu được chia hay quyn mua c phiếu, quyn mua căn h, đến phc tp hơn mt chút là dàn xếp hc bng cho con cái đi hc các trường đt tin nước ngoài. T đó đến có tên trong các danh sách như kiu h sơ Panama đâu có gì là xa. 

Tình trng tham nhũng này ai cũng thy, ai cũng lên tiếng t rõ quyết tâm mun dp. Gii pháp cũng có nhiu, k c chuyn in tin mnh giá nh... Nhưng kết qu c th chưa được bao nhiêu tr mt s v được phát hin gn đây. 

Con đường đơn gin nht đ chng li tham nhũng nm ngay trong khái nim đưa ra đu bài: quyn lc. Nếu không có quyn lc, người ta không th tham nhũng và cũng chng ai chy cht vi k không có quyn lc. 

Nhưng Nhà nước cũng không th vn hành nếu không trao quyn cho cán b đ thay mt Nhà nước mà hành x. Vì thế con đường duy nht là kim soát quyn lc - tc là trao quyn lc nhưng quyn lc đó s b giám sát cht ch t nhiu phía. Th nht phi loi b hết mi “ngoi l”, tc dùng các bin pháp không có trong h thng lut pháp đ can thip vào s vn hành ca b máy công quyn. Hin nay tính song trùng ca b máy to ra nhng khe h mang tính can thip như thế làm vô hiu hóa các công c kim soát lut đnh. 

Th hai phi hiu vai trò giám sát ca người dân thông qua báo chí không phi là chuyn mun thì làm, không mun thì gia gim. Đó là mt cơ chế mà nhân loi đã dày công xây dng thì phi đ nó phát huy tác dng. 

Tính giám sát ln nhau ca, chng hn, đi biu Quc hi cht vn vic b nhim sai lut; bên tòa án không màng đến s can thip ca ông ch tch tnh đ vn x công minh mt ông phó ch tch tham ô... phi được tôn trng. Các ch đo loi như th trưởng cơ quan hành chính bo bên tòa phi x mnh tay vào là hng cái tính giám sát ln nhau đó. 

Tinh thn ca kim soát quyn lc nói cho cùng là s bt buc ca mt cơ chế, trong đó t cp cao nht t đt mình dưới nhng ràng buc giúp bn thân mình và b máy bên dưới có mun tham nhũng quyn lc cũng không làm được. Và s thành công ca vic kim soát quyn lc phi da vào vic xây dng lut l, cơ chế, th chế đ ai ny da vào đó mà hành x ch không phi ch da vào đo đc ca người đng đu.
 

Nguyn Vn Phú